Kathedralenbouwers

Grappig dat je hierover begint. Maximilian komt ook nadrukkelijk voorbij in dit boek over de Sforza's want hij was zelf ook een astrologie-adept. Hoewel, ik moet mezelf corrigeren. Het was gewoon een gangbare praktijk aan alle adelijke hoven. Astrologie werd gestudeerd aan de universiteit en was een verdieping van het vak astronomie. Er zijn veel studieboeken bewaard gebleven en op de 'loonlijsten' van de universiteiten in Bologna, Padua en Pavia staan veel professoren die (ook) astrologie doceerden. Veel artsen volgden het als bijvak en medische astrologie was een belangrijke specialiteit. Astrologie was een gangbaar instrument voor heel veel bestuurders om inzicht te krijgen in politieke, medische en dynastieke issues. Daarbij was uitgangspunt dat in Gods schepping alles met alles samenhangt en dat de beweging van hemellichamen dus iets kon vertellen over de waarschijnlijkheid van aardse gebeurtenissen. Het werd zeker niet als ketters beschouwd, omdat Gods wil boven alle voorspellingen stond. De astrologen waren er overigens zeer op bedacht om voldoende ruimte in hun voorspellingen te houden. Er was altijd wel één bepaald aspect niet helemaal duidelijk, waardoor er regelmatig een excuus was voor een verkeerde voorspelling. Dat was bijvoorbeeld het geval bij ziekte: op welk moment voelde de zieke zich precies niet goed? Met dat tijdstip kon men een voorspelling doen over de afloop, maarja...misschien had de patient al langer iets onder de leden. Dergelijke 'foutjes' werden astrologen vergeven en voor de zekerheid werden vaak meerdere astrologen geraadpleegd, die dat niet van elkaar mochten weten. De 'informatiebehoefte' van bestuurders was zo hoog dat veel astroloog gratis voorspellingen stuurden om in de gunst te komen van potentiele opdrachtgevers. Ook publiceerden ze horoscopen/voorspellingen in het openbaar, maar daar waren bestuurders minder blij mee. Het doet veel denken aan het 'fake news' anno nu en kon hun machtspositie ondermijnen. De Sforza's waren daar erg gevoelig voor, omdat zij nogal listig de macht hadden verkregen in Milaan. Ludovico 'il Moro' dreef zijn informatiebehoefte wel heel ver door en besliste niets zonder zijn vaste astroloog te raadplegen. Ook de tijdstip van een bruiloft, het vertrekmoment van een ambassadeur, de eerste consumptie (!) van een huwelijk: alles werd bepaald door de astroloog. Ook zijn nederlaag tegen de Fransen is mede ingeleid door dergelijke raadplegingen. Zoals eerder aangegeven: de inzet van astrologie was een wijd verbreide hobby, ook bij de Este's in Ferrara. De fresco's in het Palazzo Schiffaiona symboliseren immers de invloed van de planeten op het aardse bestaan. Dat geldt ook voor de fresco's in het Palazzo Trinci in Foligno. Deze dateren van ca 1400-1410. Ook in de Nederlanden werd astrologie ingezet. Hertog Reinald IV van Gelre leed onder de voorspelling dat hij op reis zou sterven...en dat gebeurde uiteindelijk ook. Het speciale 'reisgebed' van zijn vrouw Maria van Gelre kon hem niet beschermen.

Interessant, maar ook misdadig figuur. Bijna alle heersers van die tijd, maar zeker die uit Milaan.

En nu we toch bezig zijn. Gisteren viel het boek 'The Duke and the Stars' op de mat. Het gaat over de Sforza's van Milaan en de rol van astrologen aan hun hof. In de middeleeuwen werd astrologie als een wetenschap beschouwd, vaak beoefend door artsen. De stand van de sterren en planeten werd nadrukkelijk meegenomen in de diagnose en behandeling van een aandoening.

Astrologie werd echter ook ingezet bij politieke en militaire beslissingen. Gunstige horoscopen werden zelfs als propaganda verspreid. Ludovico 'il Moro' Sforza en liet zich schijnbaar erg beinvloeden door een astroloog en diens adviezen zouden zelfs zijn nederlaag tegen de Fransen hebben betekend. Dat moet ik echter allemaal nog lezen. Ludovico was overigens een bondgenoot van Maximilian I in Italië en veranderde de naam van zijn zoon Ercole in Massimiliano. En waar kwam die naam Ercole dan oorspronkelijk vandaan? Dat was een eerbetoon aan zijn grootvader, de hertog van Ferrara Ercole d'Este, via zijn moeder Beatrice. Weer zo'n geval van (wisselende) allianties tussen Italiaanse prinsen en staten.

Geld, geld, geld. Als je leest hoe Maximilian zich in de Zuidelijke Nederlanden staande heeft weten te houden, was hij zeker geen twijfelaar. Je zou kunnen zeggen dat hij een soort verbeterde versie van zijn postume schoonvader Karel de Stoute was. Ik heb de boeken ook langs elkaar gezet ;-)

Ik heb de laatste veel gelezen over Italie rond 1500 en dan wordt gauw duidelijk dat weinig aspirant-keizers de poorten van Rome gehaald hebben. Noord-Italie was een militair wespennest waar Venetië letterlijk Maximilian in de weg zat. Het had dus niet alleen met besluiteloosheid te maken, maar ook gewoon met oppositie.