Portret van een Dame - Rogier Van der Weyden: een analyse.

Geplaatst op zaterdag 27 mei 2006 @ 15:47 , 1463 keer bekeken

De kostbare kleding met details, zoals de van het fijnste goudsmeedwerk gemaakte gesp van de ceintuur, kenmerkt de vrouw als lid van de maatschappelijke bovenlaag. Vermoedelijk is ze van adel. De door dendrochronologisch onderzoek verkregen datum van 1463 bevestigt dat het om een laat werk van Rogier gaat.

Diagonalen

image of Portrait of a LadyDe rechtop zittende figuur is door middel van diagonalen vastgezet in een ruitvormig vlak, iets wat waarschijnlijk nog duidelijker te zien was toen het slanke lichaam iets meer afstak tegen de, nu donkerder geworden, groenblauwe achtergrond. Links vormt de vleugel van de hoofdbedekking een grote diagonaal die zich in de kap voortzet; rechts balanceert de een wat kortere, bredere vleugel van de muts in tegengestelde richting.
Opdat de binnenkant van de vleugel, net als de kinlijn, verder omhoog kan lopen, heeft Rogier het oor van de vrouw ver naar boven geplaatst. Daardoor lijken ook hals en nek langer, terwijl de elegante lijn van de nek een soort echo vormt van de linkergezichtscontour.
Vanaf de onderkant van de linkervleugel loopt een andere diagonaal langs de omtrek van de linkerborst van de vrouw - nu nauwelijks meer tegen de achtergrond afstekend - naar haar linkerduim en verder langs de mouwen; de opening van deze mouwen ligt weer in een lijn met de diepe uitsnijding van het gewaad.

Vrouwelijk ideaal

image of Portrait of a LadyDeze geometrische verbanden geven niet alleen het beeldvlak structuur, maar verlenen de geportretteerde ook iets strengs en majestueus. En ze benadrukken een ideaal dat door de mode van de vrouw duidelijk wordt: de elegantie van de slanke, hoog oprijzende vormen (zoals het bij de haarinplant geschoren voorhoofd en het onder de borst met een brede ceintuur samengebonden, laag uitgesneden gewaad).
De grote diagonalen benadrukken de slankheid van het lichaam en het langer wordende hoofd. De lichte omtrek van de sluier laat de schedel nog hoger lijken, doordat de linkercontour van het gezicht wordt voortgezet om tenslotte in een sierlijke boog naar boven te eindigen. Mooie lijnen bepalen ook de trekken zelf, die met een fijne levendig werkende modellering zijn uitgewerkt.

Idealisering & Karakter

image of Portrait of a LadyDe gelijkmatige, onberispelijke vormen en het benadrukken van details, zoals de grote ogen en de volle, zinnelijke lippen, verraden bij alle bewaard gebleven portretten een grote mate van idealisering.
Anders dan bij de portretten van Jan Van Eyck is de belichting diffuus, waardoor ze niet de indruk wekt van een concrete ruimtelijke en tijdelijke situatie waarin de geportretteerde zich zou bevinden.

Ook dit is een soort idealisering, in die zin dat de geportretteerde aan het vergankelijke wordt onttrokken. Met de strenge enscenering, de bedaarde, bewuste houding (waar de samengevouwen handen uitstekend bij passen) en de 'zedig' neergeslagen, maar alerte ogen wordt bovendien een burgerlijk ideaal tot uitdrukking gebracht. Dit ideaal wordt op het schilderij niet als uiterlijke houding van de vrouw weergegeven, maar als onderdeel van haar karakter. Vermoedelijk trof Rogier van der Weyden dat de geportretterde van zichzelf had.

Dergelijke constructieprincipes en uitdrukkingsvolle kwaliteiten bezitten ook Rogiers mannelijke portretten zoal het portret van Anton van Bourgondië.

Rogier van der Weyden - Portrait of Anthony of Burgundy WEY010

Bron:

Stephan Kemperdick;
Meesters Van de Lage Landen -
Rogier van der Weyden; 1999;
Könemann Verlagsgesellschaft, Keulen.
32 x 27 cm. 140 p.
Zeer rijk geillustreerd met kleurenreproducties.


Welkom bij Clubs!

Kijk gerust verder op deze club en doe mee.


Of maak zelf een Clubs account aan:


Aanbevelingen door leden:

bernard-de-clairvaux starstarstarstarstar

Een geweldige community over de middeleeuwen in al haar facetten. Boeken, tentoonstellingen, steden en discussies met diepgang en humor. Een Vlaams-Nederlandse samenwerking van historisch niveau!