Kathedralenbouwers

Geplaatst op zondag 14 juli 2002 @ 17:44 , 3675 keer bekeken

De Vlaamse Leeuw is een souvenir van de kruistochten met Arabische roots. Hij sierde in bijna identieke vorm de vlag van sultan Baybars, die de christelijke ridders in de dertiende eeuw voorgoed Jeruzalem uitranselde.

Boudewijn de IJzeren, de eerste heer van Brugge, de eerste grote Vlaamse stad, droeg echter een beer in zijn stadswapen; de beer was in tegenstelling tot de leeuw, een dier dat in onze streken rondliep. De leeuwen waren er niet zo vroeg bij als de beren in onze wapenschilden, maar toch vroeg genoeg.

De graven van Vlaanderen droegen een leeuw in hun wapenschild vanaf 1163, toen Filips van den Elzas voor het eerst een klimmende leeuw droeg. Een wapenschild werd vanaf de twaalfde eeuw echt een must voor een ridder. Naarmate de legers zich meer en meer begonnen uit te rusten met maliënkolders, helmen en beenstukken, werden de soldaten zelf moeilijk herkenbaar. Wapenschilden, als logo's, brachten uitkomst. De leeuw verdrong in deze eeuw al snel de inheemse beer. Voor moslims was hij een symbool van kracht en moed; menig Arabische ridder had een leeuw op zijn wapenschild staan. De Assassijnen, die de kruisvaarders in de pan hakten, hadden traditioneel een leeuwenvlag. Sultan Baybars, die de kruisvaarders in de dertiende eeuw voorgoed uit Jeruzalem verdreef, droeg op zijn vlag een zwarte leeuw op een gouden achtergrond. De christelijke ridders namen het islamitische symbool voor heldenmoed grif over (ook de Franse lelie is een Arabisch heraldisch symbool en de Duitse adelaar vloog voor het eerst in de vlag van krijgsheer Saladin). Dat de leeuw in onze contreien is doorgedrongen, heeft dus alles met de kruistochten te maken.

Sinds de Middeleeuwen doet de legende de ronde dat Filips van den Elzas de leeuwenvlag zelf uit het Heilig Land heeft meegebracht. Dat is wel degelijk een legende, Filips droeg immers al in 1163 een leeuw op zijn wapen, maar vertrok pas in 1177 op kruistocht. Ook de kerkelijke gezagsdragers verkozen het nobele oosterse dier boven het wreedaardige berenbeest. De Vlaamse leeuwen die boven het Groeningheveld wapperden, waren dus zeker geen romantisch bedenksel: leeuwen duiken in het oude Vlaanderen overal op, van het wapenschild van Hazebroek in het huidige Noorden van Frankrijk tot dat van de Nederlandse provincie Zeeuws-Vlaanderen. De provincies van de huidige Vlaamse Gemeenschap hebben allemaal een leeuw in hun wapenschild, op Antwerpen na. De Vlaamse leeuw lijkt overigens goed op die van sultan Baybars. Hij is ook sabelkleurig (zwart) op goud, maar hij heeft een rode tong en klauwen.