Kathedralenbouwers

Rome (Door Lidy Peters) 12 juli 2010 - Rome is een stad van verborgen schatten. Heel wat oude glorie bevindt zich onder de stad, in de bodem, bedekt door nieuwe lagen. Hoewel veel archeologische vindplaatsen bekend zijn, komt er soms onverwachts 'nieuwe' oude luister naar boven. Zo werden onlangs enkele dertiende-eeuwse religieuze fresco’s ontdekt in het stadhuis van Rome. Experts zijn enthousiast. De afbeeldingen kondigen een nieuw kunsthistorisch tijdperk aan.

Middeleeuwse fresco’s
In juni presenteerde de pauselijke archeologiecommissie de oudst bekende apostelportretten, gevonden in de catacombe van Sint Thecla in Rome. Nu was het de beurt aan de Romeinse wethouder van cultuur om enthousiast te laten zien dat er bij restauratiewerkzaamheden op het Capitool, onder het Palazzo Senatorio, dat fungeert als het stadhuis van Rome, oude fresco’s waren gevonden. De schilderingen zijn afkomstig uit het einde van de dertiende eeuw en stellen een zegenende  Christus voor, geflankeerd door de twee beschermheiligen van de stad: Sint Petrus en Sint Paulus.

Michelangelo
De bouwgeschiedenis van het Capitool is een goed voorbeeld van laag op laag. In de Romeinse tijd bevond zich hier onder andere het openbaar archief van het oude Rome, het Tabularium, dat was opgetrokken uit grote tufstenen. Die vormen nu de basis van het middeleeuwse Palazzo Senatorio. Dit gebouw heeft zijn huidige uiterlijk te danken aan Michelangelo, die de gevel in de 16de eeuw compleet veranderde en er een toren bij liet bouwen.

Gesplitste fresco’s
In de middeleeuwen bestond de rechtertoren, de toren van paus Bonifatius IX - de vindplaats van de fresco’s - uit een open hoekloggia van twee verdiepingen. Aan het begin van de veertiende eeuw werden de openingen van de loggia gesloten. Op de wanden werden voorstellingen aangebracht van de annunciatie, de zegende Christus met de apostelen Petrus en Paulus, en van Maria met kind. Van deze laatsten zijn alleen de aureools nog zichtbaar. In de 16de eeuw kwamen er drie verdiepingen in de toren, in plaats van de twee die er tot dan toe in gezeten hadden. De fresco’s werden ‘gesplitst’ door de nieuwe vloer. Daarop verdwenen ze onder een nieuwe pleisterlaag.

Ontdekking
Enkele jaren geleden stortte een gedeelte van de zestiende-eeuwse vloer in en werd de fresco van de annunciatie ontdekt. Tijdens restauratiewerkzaamheden in de andere kamers in de toren zijn nu de laatste fresco’s ontdekt.

Enthousiasme
Deskundigen zijn zeer enthousiast over de ontdekking, want hoewel het iconografisch om middeleeuwse afbeeldingen gaat, kondigen de fresco’s qua gezichtsuitdrukkingen een nieuwe tijd aan. De gelaatsuitdrukkingen zijn zachter, de monden zijn breder, waarbij een voorzichtige glimlach op de fijne lippen valt waar te nemen.

Onderzoek en restauratie
Het onderzoek is nog maar net begonnen. Zo is nog onbekend wie de schilder van de fresco’s was. De stijl vertoont veel gelijkenis met het werk van Pietro Cavallini en Simone Martini die in deze periode in enkele voorname Romeinse basilieken werkten. De middeleeuwse afbeeldingen zullen zichtbaar blijven voor het publiek, en daarmee aan de vergetelheid worden onttrokken.