Kathedralenbouwers

Op zaterdag 17 oktober 2015 wordt iedereen in de aloude Sint-Pietersabdij van Oudenburg uitgenodigd voor een leerrijke studiedag over monastieke cultuur in de Middeleeuwen. Een waaier aan onderwerpen wordt behandeld: hoe leefden monniken, welke teksten zongen ze en wat waren de grote hervormingen in het kloosterwezen.Vooral Vlaanderen komt aan bod. Om de spiritualiteit van de benedictijnen te leren kennen, om meer te vernemen over hun landbouwactiviteiten en om kennis te maken met hun economische activiteiten werd een resem erudiete sprekers uitgenodigd. Zij brengen een uitmuntend overzicht van en vernieuwende inzichten in het Vlaamse kloosterleven tijdens de Middeleeuwen.

Programma

Vanaf 9 uur: Verwelkoming met koffie / thee

9.30 uur: Verwelkoming en toelichting door Jean Luc Meulemeester, diensthoofd cultuur van de stad Oudenburg

9.40 uur: Vreemde eenden in de bijt. De eerste abdijen in Vlaanderen. Door dr. Geert Berings, docent geschiedenis aan de lerarenopleiding van de Arteveldehogeschool in Gent. 

De eerste abdijen in Vlaanderen kwamen tot stand in de kersteningsgolf van de vroege Middeleeuwen. Ze ontstonden in een materiële en culturele context die sterk verschilde van die waarin het concept van een abdij was gegroeid.Meteen een inleiding op de kloostergeschiedenis in Vlaanderen tijdens de Middeleeuwen.

10.15 uur: Liturgische muziek in een abdij tijdens de late middeleeuwen. E.H. Ignace Thevelein, componist, kapelmeester van de Brugse kathedraal, koorleider en professor muziek aan het seminarie in Brugge

De voordracht zal een overzicht geven van de gezangen als liturgische muziek op een dag in een abdij tijdens de late Middeleeuwen. Hun gezangen weerklonken in de dienst van het officie en tijdens de misvieringen. 

10.55 uur: De materiële inbedding van het monastieke bestaan. Prof.-Em. Dr. Ludo Milis (U.G.)

Hoezeer het monastieke leven ook hemelgericht was, een materiële basis was een noodzaak. De vraag stelt zich hoe een Middeleeuwse abdij aan de middelen kwam om de eeuwen door te komen. Ze moest zich wapenen tegen hoogmoedig gebruik ervan, spilzucht, afgunst, brand en natuurrampen én nog wel enkele andere factoren. Was het leven van de individuele monniken een weerspiegeling van de materiële middelen van de abdij? Wat met luxe in bouw en versiering enerzijds, veralgemeende armoede van de middeleeuwse mens anderzijds?

11.35 uur: Grond voor een monastiek bestaan. De bezittingen van de Duinenabdij. Lic. Jan Van Acker, wetenschappelijk medewerker Abdijmuseum Ten Duinen

De Cisterciënzerabdij van Ten Duinen (Koksijde, later in Brugge) verwierf vanaf haar ontstaan bijzonder veel onroerend goed.In de loop der eeuwen wijzigden de exploitatievormen en de structuur. De abdij kende aangroei en verlies, door natuurlijke en menselijke factoren. Over de Franse Revolutie heen beïnvloedt dat het landschap en het landbouwbezit tot op vandaag.

12.10 uur: aperitief gevolgd door het middagmaal

13.30 uur: Kerk en monnikenwezen in de veranderende samenleving van de Hoge Middeleeuwen (elfde-twaalfde eeuw). Prof. dr. Brigitte Meijns (K.U.L.)

De oprichting van de benedictijner abdij te Oudenburg door bisschop Arnoldus van Soissons op het einde van de elfde eeuw vond plaats op een moment dat de Middeleeuwse maatschappij ingrijpende veranderingen onderging. Het ontstaan van de steden, de oprichting van talrijke burchten, het verschijnen van nieuwe sociale groepen zoals de burgers en de ridders, het zijn slechts enkele voorbeelden van de vele vernieuwingen kenmerkend voor de Hoge Middeleeuwen. Binnen de Kerk weerklonk zowel vanuit de top (pausen, bisschoppen…) als de basis (religieuze gemeenschappen, geestelijken én leken) de roep naar hervormingen en werden lang ingeburgerde praktijken ter discussie gesteld zoals de invloed van de leken in kerkelijke aangelegenheden of het samenwonen van geestelijken met vrouwen. In deze lezing wordt nagegaan in welke mate het monnikenwezen beïnvloed werd door de maatschappelijke veranderingen en zelf aan de grondslag lag van de vernieuwing.

koffiepauze

14.45 uur: De impact van Clairvaux. Cisterciënzerabdijen in de Lage Landen. Lic. Harry van Royen, historicus

In de 12de en de 13de eeuw wordt het monastiek landschap van de Lage Landen ingekleurd door de nieuwe hervormingsorde van de cisterciënzers. Zij drukken langzaam aan een stempel op hun omgeving en helpen met hun netwerk gezagsgetrouw aan de consolidatie van regionale dynastieën. Vrijwel alle behoren binnen de Orde van Cîteaux tot de filiatie van Clairvaux. Het beheersmodel van de derde dochter van Cîteaux wordt in de Lage Landen geïntroduceerd en geeft aanleiding tot een specifieke bedrijfsvoering die sterk verschilt van die van de benedictijnen.

15.30 uur: ‘Benedictus’ regel … nog steeds bron en inspiratie voor een eigentijds gelukkig leven. Dom Erik-Godfried Feys, obs – prior van de Sint-Pietersabdij van Steenbrugge

In deze ‘Bordeline Times’ blijft de regel van Benedictus wereldwijd vrouwen en mannen inspireren om gelukkig (samen) te leven. Vanuit een vijftal grondwaarden van deze regel worden de grondwaarden van de benedictijnse spiritualiteit toegelicht.

16.00 uur: Slottoespraak door schepen Peter Velle

Praktische gegevens:

Plaats: Romeins Archeologisch Museum (Marktstraat 25 in 8460 Oudenburg)
Datum: zaterdag 17 oktober 2015
Uur: vanaf 9.00 uur tot omstreeks 16.15 uur
Toegangsprijs: 28,00 euro (koffie, aperitief, middagmaal en beknopte syllabus inbegrepen
Inschrijven is noodzakelijk

Inlichtingen, inschrijven en organisatie

Dienst Cultuur Stad Oudenburg
Romeins Archeologisch Museum (RAM)
Marktstraat 25, Oudenburg
T 059 56 84 00
E ram@oudenburg.be

Folder studiedag 2015.pdf (416,88 KB)