Kathedralenbouwers

Museum Catharijneconvent presenteert met Ontsnapt aan de Beeldenstorm een unieke overzichtstentoonstelling over de Utrechtse laatmiddeleeuwse beeldhouwkunst. Utrecht groeide in die periode uit tot het belangrijkste productie- en exportcentrum van beeldhouwkunst in de Noordelijke Nederlanden. Deze kunstvorm stond toen in hoger aanzien dan schilderkunst. Vooral het langdurige en gigantische bouwproject van de Domkerk is van groot belang geweest voor de toename van het aantal beeldhouwers. De beeldenstormen die in de tweede helft van de zestiende eeuw door de stad raasden, maakten een einde aan de kunstproductie. Kerken en kloosters werden geplunderd en vernield, beelden kapotgeslagen. In Ontsnapt aan de Beeldenstorm tonen ruim 90 beelden de schoonheid en kwaliteit van de Utrechtse beeldhouwkunst. De basis van de tentoonstelling wordt gevormd door de collectie van het museum, aangevuld met topstukken uit nationale en internationale verzamelingen. De tentoonstelling wordt omlijst door een groot aantal activiteiten.

Beeldenstormen

Na de beeldenstormen gaf de overgang tot de Reformatie in 1580 aanleiding tot het slopen van veel leegstaande en ongebruikte kerken en kloostergebouwen. Beelden belandden op stortplaatsen of werden begraven. Slechts een klein aantal kon worden verstopt of gered. Op 1 augustus 1674 werd Utrecht wederom getroffen. Ditmaal door een tornado waarbij kerktorens, daken en vrijwel het gehele schip van de Domkerk instortten. Dit alles in ogenschouw genomen, is het een wonder dat er nog zo veel middeleeuwse kunstwerken bewaard zijn gebleven. Ontsnapt aan de Beeldenstorm biedt de bezoeker de mogelijkheid om de beelden, die zich in kerken, kloosters en woonhuizen boven ooghoogte bevonden, tot in de kleinste details te bestuderen. Uitleg over de herkomst, de oorspronkelijke functie, het ontwerp- en ontstaansproces en de opdrachtgevers plaatst ze in hun oorspronkelijke context en geeft inzicht in de rijkdom van Utrecht als ‘Culturele Hoofdstad’ van de Middeleeuwen.

Beeldhouwer aan het werk

Op de binnenplaats van het museum is beeldhouwer Serge van Druten iedere dag aan het werk in een speciaal ingericht atelier. Hij werkte jarenlang aan de restauratie van de Sint-Janskathedraal in ’s-Hertogenbosch. Voor Museum Catharijneconvent maakt hij op authentieke middeleeuwse wijze gedurende de looptijd van de tentoonstelling twee kraagstenen. 

Topstukken uit heel Europa

Utrechtse beelden worden al in de Middeleeuwen afgenomen door opdrachtgevers uit heel Europa, van Noorwegen tot Spanje. Dit weerspiegelt zich in de herkomst van de bruikleengevers. Centraal in deze expositie staat de collectie middeleeuwse beelden van Museum Catharijneconvent, aangevuld met bruiklenen uit collecties uit het Centraal Museum Utrecht, het Rijksmuseum Amsterdam, Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam, het Suermondt-Ludwig-Museum in Aken, het Musée de Cluny in Parijs, Musée du Louvre in Parijs,  het Victoria and Albert Museum in Londen en met voorwerpen uit verschillende andere musea, particuliere verzamelingen en kerken. Onder de topstukken bevinden zich sculpturen van Adriaen van Wesel, Jan van Schayck en de Meester van de Utrechtse Stenen Vrouwenkop. Na Utrecht reist de tentoonstelling door naar het Suermondt-Ludwig-Museum in Aken.

Activiteiten en lezingen

Intensieve samenwerking met organisaties als Toerisme Utrecht, Vereniging Oud-Utrecht, de Domkerk en de Ridderlijke Duitsche Orde heeft geleid tot een uitgebreid activiteiten- en lezingenprogramma met Utrecht in de hoofdrol. Zo is het mogelijk om een exclusief kijkje te nemen achter de schermen bij het Duitse Huis, zetel van de Ridders van de Duitsche Orde. De Domkerk, die een belangrijke rol heeft gespeeld in de Utrechtse beeldhouwproductie, is iedere dag te bezichtigen. Vanaf  januari is daar een presentatie over de geschiedenis van de kerk. Rondleidingen over het Domplein schetsen, met ondersteuning van een virtuele impressie, een goed beeld van de historie van Utrecht. Verschillende lezingen bieden meer kijk op de voorwerpen en hoe ze zijn ontsnapt aan de beeldenstormen. En er zijn cursussen beeldhouwen of beelden polychromeren. Bezoekers ontvangen bij het toegangsbewijs een route voor een uitgebreide stadswandeling.

In samenwerking met

De tentoonstelling Ontsnapt aan de Beeldenstorm – Middeleeuwse beeldhouwkunst is tot stand gekomen in samenwerking met het Suermondt-Ludwig-Museum in Aken, Toerisme Utrecht, Centraal Museum Utrecht, Aartsbisschoppelijk Museum en de Domkerk en is mede mogelijk gemaakt door SNS Reaal Fonds, Van Baaren Stichting, kfHein-fonds, Oud-Utrecht, Prins Bernhard Cultuurfonds, Ridderlijke Duitsche Orde, Fonds Museum Catharijneconvent, Gemeente Utrecht en het Fentener van Vlissingen Fonds.

Meer informatie is te vinden op www.catharijneconvent.nl.